CÓ LOẠI THUỐC LÁ NÀO AN TOÀN CHO SỨC KHỎE KHÔNG?

Không có loại thuốc lá nào là an toàn cả. Nói không với thuốc lá là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe của bạn.

Thuốc lá gây hại cho sức khỏe và tính mạng con người. Trên thực tế, 20% trường hợp tử vong tại Hoa Kỳ là do hút thuốc. Có nhiều dạng thuốc lá trên thị trường và mọi người thường nghĩ rằng có một số dạng thuốc lá an toàn và không ảnh hưởng đến sức khỏe. Điều này hoàn toàn không đúng.

Một số sản phẩm thuốc lá khác như thuốc lá điện tử, thuốc lào Ả rập, thuốc lá nhai, thuốc lá không cháy và thuốc lá không khói đều có chứa một số chất hóa học giống với thuốc lá đốt thông thường. Cần phải đặc biệt lưu ý mặc dù thuốc lá điện tử không thực sự chứa lá thuốc lá, Cục Quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) vẫn phân loại chúng là “các sản phẩm thuốc lá”.

1. Thuốc lá điếu thông thường

Các loại thuốc lá điếu thông thường, còn được gọi là thuốc lá điếu đốt cháy, có chứa lá thuốc lá, các chất hóa học phụ gia, một đầu lọc, và một mẩu giấy gói lại. Người hút thuốc có thể hít vào tới hơn 7000 chất hóa học trong khói thuốc. Những người xung quanh cũng hít vào lượng chất tương tự, được gọi là hút thuốc lá bị động. Hút thuốc lá điếu là nguyên nhân của hầu hết các bệnh lý và tử vong liên quan tới thuốc lá ở Hoa Kỳ .

2. Thuốc lá nhẹ (light), tự cuốn, tự nhiên hay thuốc lá thảo mộc

Một số người tin rằng thuốc lá “nhẹ” (light) và “ít hắc ín” (low-tar) ít gây hại cho sức khỏe hơn. Tuy nhiên, các nghiên cứu chỉ ra rằng nguy cơ gây ra các tác hại nghiêm trọng đối với sức khỏe của thuốc lá nhẹ hay thuốc lá ít hắc ín không thấp hơn thuốc lá điếu thông thường. Trên thực tế, những người hút thuốc lá tự cuốn trong thời gian dài sẽ có nguy cơ cao mắc các loại ung thư thanh quản, thực quản, ung thư miệng, hầu họng cao hơn so với thuốc lá do máy cuốn.Chính vì vậy, FDA đã cấm sử dụng các thuật ngữ “nhẹ”, “ít” hay “thấp” trong kinh doanh thuốc lá, trừ các trường hợp FDA cho phép cụ thể - tuy nhiên cho tới nay chưa có trường hợp nào được cho phép.

Một số loại thuốc lá điếu trên thị trường được bán ra với mác “hoàn toàn tự nhiên” (“all natural”). Các loại thuốc lá này được quảng cáo không chứa các chất hóa học hoặc chất phụ gia và được cuốn cùng đầu lọc có thành phần 100% cotton. Không có bằng chứng chứng minh loại thuốc lá này an toàn và lành mạnh hơn các loại thuốc lá khác, cũng không có lý do hợp lý nào để tin như vậy. Khói từ tất cả các loại thuốc lá, dù là tự nhiên hay không, đều chứa nhiều chất hóa học có thể gây ung thư và các loại độc tố được tạo ra từ quá trình đốt thuốc lá như hắc ín và carbon monoxid. Ngay cả thuốc lá thảo mộc không chứa lá thuốc lá cũng tạo ra hắc ín, hạt bồ hóng và carbon monoxid và do đó cũng nguy hại cho sức khỏe.

3. Thuốc lá bạc hà

Thuốc lá bạc hà không an toàn hơn các loại thuốc lá không có vị. Trên thực tế, chúng có thể còn nguy hiểm hơn. Thuốc lá bạc hà thường “dễ” hút hơn – lượng menthol được thêm vào giúp tạo ra cảm giác the mát trong cổ họng khi hút thuốc. Nó làm giảm phản ứng ho và che giấu cảm giác khô cổ mà người hút thuốc hay gặp phải. Người hút thuốc lá bạc hà có thể hít sâu hơn và giữ khói thuốc lâu hơn. Điều này giải thích tại sao những người hút thuốc lá bạc hà và mắc ung thư phổi thường có khối u tại một số vị trí nhất định ở phổi. Đây cũng có thể là một trong các nguyên nhân khiến những người hút thuốc lá bạc hà khó bỏ thuốc hơn so với thuốc lá thường.

4. Xì gà và xì gà mini

Nhiều người xem việc hút xì gà là sành điệu và ít nguy hại hơn hút thuốc lá. Tuy nhiên, một điếu xì gà lớn có thể chứa lượng thuốc lá ngang với một bao thuốc lá thông thường.

Phần lớn xì gà được làm từ lá thuốc lá già, được phơi khô hoặc làm khô và lên men theo một quy trình gồm nhiều bước. Quá trình lên men này gồm các phản ứng hóa học và vi sinh khiến lá thuốc lá biến đổi. Điều này khiến xì gà có mùi và vị khác với thuốc lá. Xì gà có nhiều loại kích cỡ:

• Loại nhỏ nhất, được biết đến với tên xì gà điếu nhỏ, có kích thước bằng một điếu thuốc lá thông thường. Có nhiều vị khác nhau như bạc hà, sô cô la hoặc trái cây, và nhiều loại có đầu lọc.
• Loại hơi lớn hơn một chút gọi là xì gà mini (cigarillos, blunts hay cheroots). Loại này chứa nhiều lá thuốc lá hơn xì gà điếu nhỏ và cũng có nhiều vị khác nhau.
• Xì gà lớn có chứa tới hơn 14g lá thuốc lá - ngang với 1 bao thuốc lá điếu truyền thống. Một người cần 1 đến 2 giờ để có thể hút hết một điếu xì gà lớn thông thường.

Hầu hết những người hút thuốc lá thường hít khói vào nhưng những người hút xì gà lớn không làm vậy. Điều này có thể do khói xì gà có thể gây kích ứng mũi, họng và đường thở. Các công ty sản xuất xì gà đang theo đuổi xu thế mới - thay đổi quy trình lên men nhằm giúp khói xì gà dễ chịu hơn khi hít vào. Đầu lọc trong xì gà điếu nhỏ cũng có thể giúp người hút có thể hít khói dễ dàng hơn.

Xì gà chứa rất nhiều nicotin

Một điếu xì gà lớn có chứa lượng nicotin ngang với một bao thuốc lá. Một điếu thuốc lá chứa trung bình 8 mg nicotin nhưng người hút chỉ hấp thụ 1-2 mg nicotin. Rất nhiều thương hiệu xì gà lớn nổi tiếng có chứa 100-200 mg trong 1 điếu, hoặc thậm chí có hãng lên tới 444 mg nicotin. Dù ở kích cỡ nào, xì gà vẫn là thuốc lá và khói xì gà có chứa các chất gây ung thư giống như khói thuốc lá. Tất cả các loại xì gà đều gây hại cho sức khỏe.

Người hút xì gà có nguy cơ chết do các loại ung thư miệng, hầu họng, thanh quản và thực quản cao gấp 4-10 lần so với người không hút. Ở những người có thói quen hít khói, hút xì gà dường như có liên quan nhất định đến tử vong do ung thư tụy và bàng quang. Cũng giống như thuốc lá, xì gà cũng nhả khói và gây ra hệ quả hút thuốc bị động với những người xung quanh, điều này cũng rất nguy hiểm.

5. Thuốc lá điện tử (các thiết bị vape/vaping)

Sử dụng thuốc lá điện tử thường được gọi là vaping hoặc JUULing. JULL là một thương hiệu rất phổ biến chuyên sản xuất thuốc lá điện tử. Chất lỏng trong các thiết bị này được đốt nóng và tạo thành dạng khí dung chứa các hạt nhỏ (gọi là “hơi”) – mà người dùng sẽ hít vào. Mặc dù thuật ngữ “hơi” có thể khiến người ta nghĩ là vô hại, trên thực tế “ hơi” này không phải hơi nước. Thay vào đó, hơi này là hạt khí dung có chứa propylen glycol và các chất điều vị - các thành phần này có thể gây hại. Các hạt khí dung của thuốc lá điện tử cũng có thể chứa nicotin và các chất gây nghiện khác và có thể gây ra các bệnh lý liên quan đến phổi, tim và ung thư.

Cần đặc biệt lưu ý rằng tất cả thuốc lá điện tử của JULL và hầu hết các loại thuốc lá điện tử khác đều chứa nicotin – một chất gây nghiện có trong thuốc lá điếu thông thường, xì gà, thuốc lào Ả Rập và các sản phẩm thuốc lá khác.

Do thuốc lá điện tử chỉ mới được sử dụng gần đây, hiện nay có rất ít dữ liệu về các tác hại của việc sử dụng thuốc lá điện tử trong thời gian dài. Các nghiên cứu trên động vật thí nghiệm có ghi nhận tổn thương phổi và một số bất thường về nhiễm sắc thể - một dấu hiệu cảnh báo nguy cơ ung thư.

Đã có các báo cáo về các bệnh phổi nặng ở những người hút thuốc lá điện tử. Đa số (nhưng không phải tất cả) các trường hợp này đều có liên quan đến hút thuốc lá điện tử có chứa vitamin E dạng dầu acetat từ các sản phẩm cần sa trôi nổi trên thị trường.

6. Thuốc lào Ả rập (điếu nước, hookah)

Thuốc lào Ả rập hay còn được gọi là điếu ống, có nguồn gốc từ châu Á và Trung Đông. Lá thuốc lá được trộn sẵn với một số hương vị như mật ong, bạc hà, cam thảo, mật mía hay vị trái cây được đốt trên một ống nước, khói được hít vào thông qua một vòi dài. Thông thường, người ta dùng than đá để đốt nóng hỗn hợp thuốc lá hay còn được gọi là shisha. (Bản thân than đá cũng tạo ra carbon monoxid và các độc tố khác)

Các dạng thuốc lào Ả Rập mới bao gồm đá hơi đã được nhúng trong chất lỏng,  và bút hookah dùng pin. Cả 2 dạng này đều tạo ra hơi để có thể hít vào. Bút hookah hoạt động giống như thuốc lá điện tử. Một số nơi quảng cáo rằng các dạng mới này thuần khiết và an toàn hơn so với thuốc lào Ả rập thông thường, tuy nhiên khẳng định này chưa được chứng minh.

Thuốc lào Ả rập hiện được quảng cáo là một lựa chọn thay thế an toàn so với thuốc lá điếu. Tuyên bố này là sai sự thật. Nước không thể lọc bỏ các chất độc. Trên thực tế, khói của thuốc lào Ả rập đã được chứng minh có chứa các độc tố như carbon monoxid, nicotin, hắc ín và các kim loại nặng ở nồng độ cao, thậm chí còn cao hơn khói thuốc lá điếu thông thường.

Một số loại ung thư, bao gồm ung thư phổi, có liên quan đến hút thuốc lào Ả Rập. Hút thuốc lào cũng ảnh hưởng đến tim, gây bệnh mạch vành, nhịp nhanh và tăng huyết áp. Các bệnh lý như tổn thương phổi, ngộ độc carbon monoxid, viêm phế quản mạn tính, khí phế thũng, các vấn đề răng miệng và loãng xương cũng có liên quan đến sử dụng thuốc lào. Ngoài ra, việc hút chung điếu cũng có thể tạo cơ hội cho các bệnh truyền nhiễm. Thuốc lào Ả Rập cũng đặt những người xung quanh vào nguy cơ hút thuốc bị động do hít phải khói thuốc và khói từ than đá – một công cụ được sử dụng để đốt nóng thuốc.

Dịch từ www.cancer.org - Hiệp hội Ung thư Hoa kỳ
Đường dẫn https://www.cancer.org/cancer/cancer-causes/tobacco-and-cancer/is-any-type-of-smoking-safe.html

Biên dịch: DS. Đặng Hoài Thu, khoa Dược, Bệnh viện Ung Bướu Hà Nội

Hiệu đính: ThS.BS. Nguyễn Thanh Hằng, phòng HTQT-NCKH