CHĂM SÓC BỆNH NHÂN GIAI ĐOẠN CUỐI

Chăm sóc bệnh nhân giai đoạn cuối là gì?

Chăm sóc bệnh nhân giai đoạn cuối là một loại hình chăm sóc đặc biệt tập trung vào chất lượng cuộc sống cho cá nhân và gia đình của người bệnh đang ở giai đoạn bệnh tiến triển nặng đe dọa tới tính mạng. Chăm sóc bệnh nhân giai đoạn cuối mang đến sự quan tâm và đồng cảm cho những người bệnh hiểm nghèo, giúp họ có thể sống trọn vẹn và thoải mái nhất có thể.

Chăm sóc bệnh nhân giai đoạn cuối tập trung vào điều trị triệu chứng của người bệnh, thay vì điều trị bệnh chính. Một nhóm chuyên gia cùng làm việc để quản lý các triệu chứng giúp bệnh nhân có những ngày cuối đời thanh thản và ít đau đớn nhất có thể, được ở bên cạnh những người thân yêu của họ. Chăm sóc bệnh nhân giai đoạn cuối lấy gia đình làm trung tâm, người bệnh và gia đình họ sẽ tham gia vào việc đưa ra quyết định về việc chăm sóc.

Khi nào nên bắt đầu việc chăm sóc giai đoạn cuối?

Chăm sóc bệnh nhân giai đoạn cuối được thực hiện khi một căn bệnh, chẳng hạn như ung thư tiến triển, đến mức không thể cứu chữa hoặc kiểm soát được. Nhìn chung, chăm sóc bệnh nhân giai đoạn cuối nên được sử dụng khi người bệnh dự kiến sẽ sống được khoảng 6 tháng hoặc ít hơn nếu bệnh diễn biến theo chiều hướng thông thường. Người mắc ung thư giai đoạn cuối nên thảo luận với các thành viên trong gia đình và bác sĩ điều trị để cùng đưa ra quyết định khi nào nên bắt đầu thực hiện việc chăm sóc này.

Các nghiên cứu cho thấy việc chăm sóc bệnh nhân giai đoạn cuối thường không được bắt đầu sớm. Đôi khi bác sĩ, bệnh nhân hoặc các thành viên trong gia đình không đồng tình hoặc chống lại việc này bởi họ nghĩ rằng điều đó đồng nghĩa với việc “từ bỏ” điều trị hoặc không còn hy vọng. Thực ra mọi người cần biết là có thể dừng việc chăm sóc này và tiếp tục điều trị ung thư bất cứ khi nào họ muốn. Một số bác sỹ không đề cập đến giải pháp chăm sóc này, vì vậy người bệnh hoặc các thành viên trong gia đình có thể chủ động đề cập chủ đề này với bác sỹ.

Chăm sóc bệnh nhân giai đoạn cuối cung cấp những dịch vụ gì?

Tất cả những nơi chăm sóc bệnh nhân giai đoạn cuối đều cung cấp một số dịch vụ nhất định. Nhưng mỗi nhà cung cấp có cách tiếp cận khác nhau về loại hình dịch vụ, mô hình nhân viên chăm sóc và các loại dịch vụ hỗ trợ.

Chăm sóc giảm nhẹ và kiểm soát triệu chứng

Chăm sóc giảm nhẹ cũng có thể được gọi là chăm sóc hỗ trợ, quản lý triệu chứng . Chăm sóc giảm nhẹ có thể được cung cấp riêng rẽ với chăm sóc bệnh nhân giai đoạn cuối (ví dụ khi vẫn đang điều trị ung thư tích cực), nhưng nó thường là một phần của chăm sóc bệnh nhân giai đoạn cuối nếu bệnh nhân ung thư không còn được tiếp tục điều trị vì bệnh đã trở nên quá nghiêm trọng. Chăm sóc giảm nhẹ không điều trị bệnh ung thư. Thay vào đó, nó được sử dụng để ngăn ngừa hoặc điều trị các triệu chứng và tác dụng phụ càng sớm càng tốt.

Là một phần của chăm sóc cuối đời, chăm sóc giảm nhẹ chú ý tới ảnh hưởng của các triệu chứng ung thư đến bệnh nhân và giúp giảm các triệu chứng, cơn đau, và sự căng thẳng. Chăm sóc giảm nhẹ cung cấp cho bệnh nhân các lựa chọn và cho phép họ và những người chăm sóc của họ tham gia vào việc lập kế hoạch chăm sóc và đảm bảo rằng tất cả nhu cầu chăm sóc của người bệnh được giải quyết. Các chuyên gia về lĩnh vực này có thể giúp tìm ra và quản lý các vấn đề về tinh thần, thể chất, cảm xúc, xã hội của người bệnh.

Chăm sóc tại nhà và chăm sóc trong bệnh viện

Ảnh: Bác sỹ và điều dường BV Ung Bướu Hà Nội tư vấn bệnh nhân về quá trình điều trị   
                   (ảnh chụp trước thời gian diễn ra dịch Covid)

Mặc dù hầu hết các dịch vụ chăm sóc giai đoạn cuối đều tập trung tại nhà, nhưng đôi khi cần phải thực hiện tại bệnh viện, các cơ sở chăm sóc mở rộng hoặc trung tâm chăm sóc bệnh nhân nội trú. Đội ngũ chăm sóc bệnh nhân giai đoạn cuối tại nhà có thể sắp xếp việc chăm sóc người bệnh nội trú và sẽ tiếp tục tham gia cùng với gia đình người bệnh vào việc chăm sóc người bệnh. Người bệnh có thể được trở lại chế độ chăm sóc tại nhà khi họ và gia đình họ đã sẵn sàng.

Chăm sóc về tinh thần

Dịch vụ chăm sóc tinh thần được thiết lập để đáp ứng nhu cầu cụ thể của từng người bệnh. Chăm sóc tinh thần có thể bao gồm việc giúp người bệnh nhìn ra ý nghĩa cái chết, giúp họ nói lời từ biệt, hoặc tổ chức những  nghi lễ tâm linh hoặc  tôn giáo.

Các cuộc họp mặt gia đình

Các cuộc gặp mặt gia đình thường xuyên được điều dưỡng lên lịch và do bác sỹ thông báo cho các thành viên trong gia đình về tình trạng của người bệnh và tiên lượng bệnh. Những cuộc gặp gỡ này cũng giúp bệnh nhân và các thành viên gia đình họ có cơ hội chia sẻ cảm xúc, mong muốn, những gì đang diễn ra, đồng thời tìm hiểu về cái chết và quá trình lìa đời. Các thành viên trong gia đình có thể nhận được sự hỗ trợ đáng kể và giảm bớt căng thẳng thông qua những buổi gặp mặt này. Thông tin cập nhật hàng ngày cũng có thể được cung cấp một cách không chính thức khi điều dưỡng hoặc hộ lý nói chuyện với bệnh nhân và những người thân chăm sóc trong suốt thời gian điều trị.

Điều phối việc chăm sóc

Nhóm chăm sóc giai đoạn cuối điều phối và giám sát tất cả các dịch vụ chăm sóc 7 ngày một tuần, 24 giờ một ngày. Nhóm này chịu trách nhiệm đảm bảo rằng tất cả các dịch vụ liên quan đều được chia sẻ thông tin, bao gồm cơ sở điều trị nội trú, bác sỹ và các chuyên gia cộng đồng khác, chẳng hạn như dược sỹ, giáo sỹ và quản lý nhà tang lễ. Người bệnh và những người thân chăm sóc đươc khuyến khích liên hệ với nhóm chăm sóc nếu gặp bất cứ sự cố hay bất kỳ vấn đề nào không kể ngày hay đêm. Chăm sóc giai đoạn cuối đảm bảo bệnh nhân và gia đình của họ không hề đơn độc và có thể nhận được sự giúp đỡ bất cứ lúc nào.

Chăm sóc thay thế

Đối với những bệnh nhân được chăm sóc tại nhà, một số dịch vụ chăm sóc giai đoạn cuối cung cấp dịch vụ chăm sóc thay thế để cho phép bạn bè và gia đình người bệnh được nghỉ ngơi một thời gian. Dịch vụ chăm sóc thay thế có thể được thực hiện trong khoảng thời gian tối đa 5 ngày, trong thời gian đó, người bệnh ung thư được chăm sóc trong trung tâm chăm sóc giai đoạn cuối hoặc trong nhà dưỡng lão hoặc các bệnh viện. Các gia đình có thể lên kế hoạch cho một kỳ nghỉ nhỏ, tham dự các sự kiện đặc biệt hoặc chỉ đơn giản là được nghỉ ngơi tại nhà trong khi bệnh nhân vẫn được chăm sóc, điều trị nội trú.

Chăm sóc sau tang lễ

Để tang là khoảng thời gian sau khi người bệnh mất. Nhóm chăm sóc cuối đời giúp động viên những người thân của bệnh nhân vượt qua nỗi đau buồn. Tình nguyện viên được đào tạo, thành viên giáo sĩ hoặc cố vấn tâm lý hỗ trợ thông qua các chuyến thăm, cuộc gọi điện thoại và/ hoặc liên hệ khác. Nhóm chăm sóc cuối đời có thể giới thiệu các thành viên gia đình và bạn bè người đã khuất đến các dịch vụ chăm sóc y tế chuyên nghiệp khác nếu cần.

Chăm sóc giai đoạn cuối có giống chăm sóc giảm nhẹ không?

Chăm sóc bệnh nhân giai đoạn cuối và chăm sóc giảm nhẹ đều nhằm mục đích cung cấp chất lượng sống tốt hơn và giảm các triệu chứng và tác dụng phụ cho những người mắc bệnh hiểm nghèo. Cả hai đều có nhóm chăm sóc đặc biệt để giải quyết các nhu cầu về thể chất, tình cảm, tinh thần, xã hội và vấn đề tâm linh cho người bệnh. Mặc dù chăm sóc bệnh nhân giai đoạn cuối thường bao gồm chăm sóc giảm nhẹ, nhưng vẫn là hai loại hình chăm sóc khác nhau.

Sự khác nhau giữa chăm sóc cuối đời và chăm sóc giảm nhẹ

• Thời điểm cung cấp dịch vụ chăm sóc
  • Dịch vụ chăm sóc bệnh nhân gia đoạn cuối được đề xuất và cung cấp cho bệnh nhân trong giai đoạn cuối của bệnh nan y hoặc gần cuối đời, chẳng hạn như những người mắc ung thư giai đoạn cuối hoặc di căn.
  • Dịch vụ chăm sóc giảm nhẹ được đề xuất và cung cấp ở bất kỳ giai đoạn nào của một căn bệnh nặng.
• Những loại hình  điều trị có thể được cung cấp kèm theo
  • Chăm sóc bệnh nhân giai đoạn cuối được cung cấp khi không còn phương pháp điều trị tích cực hoặc chữa trị nào được đưa ra cho bệnh nhân. “Điều trị” trong quá trình chăm sóc này bao gồm việc quản lý các triệu chứng và tác dụng phụ.
  • Chăm sóc giảm nhẹ có thể được thực hiện trong khi bệnh nhân đang được điều trị tích cực. Nói cách khác, nó có thể được thực hiện cùng lúc với hóa trị, xạ trị hoặc các liệu pháp miễn dịch cho bệnh nhân ung thư.
• Công việc của nhóm chăm sóc:
  • Nhóm chăm sóc bệnh nhân giai đoạn cuối điều phối phần lớn việc chăm sóc cho một bệnh nhân và liên hệ, trao đổi thông tin với nhóm chăm sóc y tế của bệnh nhân.
  • Nhóm chăm sóc giảm nhẹ tách biệt với nhóm chăm sóc y tế đang theo dõi và điều trị bệnh cho bệnh nhân, nhưng có trao đổi thông tin với nhóm chăm sóc y tế.

Nguồn: Hiệp hội Ung thư Hoa kỳ  www.cancer.org

Đường dẫn: https://www.cancer.org/treatment/end-of-life-care/hospice-care/what-is-hospice-care.html

Biên dịch: Điều dưỡng Nguyễn Thị Thanh Thủy – Khoa Nội vú, Phụ khoa, Đầu cổ theo yêu cầu

Hiệu đính: ThS.BS. Nguyễn Thanh Hằng – Phòng HTQT&NCKH