MÃN KINH VÀ NGUY CƠ MẮC UNG THƯ

Mãn kinh xảy ra khi buồng trứng ở người phụ nữ ngừng phóng thích trứng.
Trong mãn kinh tự nhiên, quá trình sản xuất estrogen và progesteron của cơ thể suy giảm, gây ra hiện tượng kinh nguyệt không đều và cuối cùng dừng hẳn. Thông thường, mãn kinh bắt đầu xảy ra ở độ tuổi 50, tuy nhiên cũng có thể sớm hoặc muộn hơn.
Đối với phụ nữ mắc ung thư, mãn kinh có thể bắt đầu sớm hơn. Chẳng hạn, một số phương pháp điều trị có thể khiến buồng trứng ngừng hoạt động. Tình trạng này được gọi là mãn kinh sớm.

Hình 1. Cơn bốc hỏa là triệu chứng thường gặp của mãn kinh (Nguồn ảnh: https://dailyasianage.com)

Các triệu chứng của mãn kinh bao gồm:

· Bốc hỏa

· Đổ mồ hôi đêm

· Mệt mỏi

· Khô âm đạo

· Đau khi quan hệ tình dục

· Giảm ham muốn tình dục

· Loãng xương, tình trạng này khiến xương yếu và dễ gãy

· Khó kiểm soát tiểu tiện

· Nhiễm khuẩn bàng quang tái phát dai dẳng

· Tâm trạng thất thường và dễ cáu gắt

· Trầm cảm

· Lo âu

· Mất ngủ

· Kinh nguyệt không đều hoặc rong kinh

· Tăng cân

· Rụng tóc

· Thèm ăn

· Trạng thái mơ màng hoặc hay quên
 

Mãn kinh và nguy cơ mắc ung thư

Hai yếu tố chính làm tăng nguy cơ ung thư sau mãn kinh:

· Nồng độ các hoóc-môn tăng, chẳng hạn như estrogen

· Số lần rụng rứng tăng

Rụng trứng xảy ra khi buồng trứng phóng thích trứng. Những phụ nữ có  kinh nguyệt trong nhiều năm hơn sẽ có nhiều lần rụng trứng hơn, điều này làm tăng nguy cung thư tử cung, ung thư vú và ung thư buồng trứng. Bao gồm các phụ nữ:

· Bắt đầu có kinh nguyệt trước 12 tuổi

· Bắt đầu quá trình mãn kinh sau 55 tuổi

Các thuốc tránh thai đường uống

Thuốc tránh thái đường uống hay còn được gọi là thuốc tránh thai. Nghiên cứu chỉ ra rằng thuốc tránh thai có thể giúp giảm nguy cơ ung thư buồng trứng. Điều này là bởi các thuốc này thường khiến quá trình rụng trứng dừng lại một cách tạm thời. Bạn hãy trao đổi với bác sĩ về nguy cơ ung thư cũng như nguy cơ và lợi ích của các loại thuốc tránh thai đường uống.

Liệu pháp hoóc-môn kết hợp (HRT) và nguy cơ ung thư

Liệu pháp hoóc-môn kết hợp có thể giúp giảm nhẹ các triệu chứng mãn kinh như các cơn bốc hỏa hay loãng xương. Liệu pháp hoóc-môn kết hợp còn được gọi là liệu pháp hoóc-môn sau mãn kinh hay liệu pháp hoóc-môn thay thế (HRT).

HRT là sự kết hợp giữa estrogen và progestin. Progestin là một dạng của progesteron được sản xuất trong phòng thí nghiệm.

Viện quốc gia về sức khỏe Hoa Kỳ đã tiến hành nghiên cứu phát kiến về sức khỏe phụ nữ (Women’s Health Initiative study) . Kết quả của nghiên cứu cho thấy HRT làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh lý nhất định.
 

Hình 2. Bên cạnh lợi ích, liệu pháp hoóc-môn thay thế (HRT) tiềm ẩn nhiều rủi ro (Nguồn ảnh: https://suckhoedoisong.vn)
 

Nghiên cứu chỉ ra phụ nữ sử dụng HRT có nguy cơ cao hơn mắc các bệnh lý sau:

· Ung thư vú

· Nhồi máu cơ tim

· Đột quỵ

· Huyết khối

Tuy nhiên, nghiên cứu này cũng chỉ ra những phụ nữ này có nguy cơ thấp hơn mắc ung thư đại trực tràng và gãy xương. Trong khi đó, các nghiên cứu khác gợi ý HRT có thể làm tăng nguy cơ tử vong do ung thư phổi không tế bào nhỏ.

Các khuyến cáo về HRT

Do các nguy cơ tiềm ẩn, các bác sĩ thường không khuyến cáo HRT, đặc biệt đối với các đối tượng phụ nữ sau đây:

· Có tiền sử mắc ung thư vú

· Có nguy cơ mắc ung thư vú cao hơn người bình thường

Trong trường hợp các triệu chứng mãn kinh trầm trọng, phụ nữ có thể sử dụng HRT liều thấp trong thời gian ngắn.

Một số trường hợp khác, các bác sĩ cân nhắc HRT chỉ với estrogen đơn độc. Lựa chọn này chỉ phù hợp với phụ nữ đã cắt bỏ tử cung. Khi nồng độ estrogen không cân bằng với nồng độ progesteron có thể dẫn đến dày thành niêm mạc tử cung. Tình trạng này làm tăng nguy cơ mắc ung thư tử cung.

Hiệu quả của HRT với phụ nữ còn gây tranh cãi. Thêm vào đó, lợi ích và nguy cơ của HRT khác nhau đối với từng người. Các nhà khoa học vẫn đang tiếp tục nghiên cứu về vấn đề này.

Nếu bạn đang cân nhắc HRT, hãy trao đổi với bác sĩ của bạn. Hãy chia sẻ với bác sĩ về các triệu chứng và tiền sử bệnh của mình, đồng thời cũng hỏi họ về những lựa chọn có thể giúp giảm nhẹ các triệu chứng. Sau đó, bạn hãy tự mình đánh giá giữa nguy cơ và lợi ích.

Nguồn: Trang thông tin dành cho bệnh nhân của Hiệp hội Ung thư Lâm sàng Hoa Kỳ (ASCO) - https://www.cancer.net

Đường dẫn: https://www.cancer.net/navigating-cancer-care/prevention-and-healthy-living/menopause-and-cancer-risk truy cập ngày 19/6/2023

Biên dịch: DS. Chu Hà My - Khoa Dược, Bệnh viện Ung Bướu Hà Nội

Hiệu đính: ThS.BS. Nguyễn Thanh Hằng - Phòng Hợp tác quốc tế và Nghiên cứu khoa học, Bệnh viện Ung Bướu Hà Nội