UNG THƯ LƯỠI

Loại ung thư lưỡi thường gặp nhất là ung thư biểu mô tế bào vảy (SCC). Tế bào vảy là những tế bào phẳng giống tế bào da, bao phủ niêm mạc miệng, mũi, thanh quản, tuyến giáp và họng. Ung thư biểu mô tế bào vảy là tên gọi của một loại ung thư bắt nguồn từ các tế bào này.

Những triệu chứng của ung thư lưỡi có thể bao gồm:

● Mảng đỏ hoặc trắng trên lưỡi lâu ngày không biến mất

● Đau họng lâu không khỏi

● Vết viêm loét hoặc u trên lưỡi lâu ngày không hết

● Đau khi nuốt

● Cảm giác tê trong miệng

● Cảm giác đau hoặc bỏng rát trên lưỡi

● Gặp khó khăn khi cử động lưỡi hoặc nói

● Có hạch ở cổ

● Chảy máu lưỡi không rõ nguyên nhân (không phải do cắn vào lưỡi hay chấn thương khác)

● Đau ở tai (hiếm gặp)

Điều quan trọng cần ghi nhớ là những triệu chứng này có thể do một tình trạng bệnh lý ít nghiêm trọng hơn gây ra. Nhưng tốt nhất là nên đến gặp bác sĩ để kiểm tra các triệu chứng cho chắc chắn.

Những hình ảnh dưới đây miêu tả tổn thương ung thư lưỡi, nhưng trong thực tế ung thư lưỡi có thể xuất hiện khác với những hình ảnh này. Người bệnh nên liên hệ với bác sĩ hoặc nha sĩ nếu nhận thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.

Hình ảnh này miêu tả tổn thương ung thư ở rìa lưỡi.

Nguyên nhân chính xác gây ra hầu hết các loại ung thư vùng đầu cổ vẫn chưa được biết đến, tuy nhiên nhiều yếu tố nguy cơ đã được xác định:

● Hút thuốc (thuốc lá, xì gà và tẩu)

● Thường xuyên uống nhiều rượu

● Nhiễm virus HPV

HPV là một loại virus lây nhiễm trên da và các tế bào niêm mạc bên trong cơ thể. Đối với hầu hết mọi người, tình trạng nhiễm trùng sẽ tự thuyên giảm và họ sẽ không bao giờ biết mình đã bị nhiễm virus. Đây là loại virus thường gặp, không gây hại cho hầu hết mọi người. Nhưng với nhiều người, virus này có thể gây những thay đổi trong miệng và lưỡi, có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư ở vùng đó.

Có yếu tố nguy cơ nghĩa là nguy cơ mắc ung thư của bạn tăng cao. Tuy nhiên điều đó không có nghĩa rằng bạn sẽ chắc chắn mắc ung thư.

 Hình ảnh một mảng đỏ bên dưới lưỡi.

Làm thế nào để phát hiện ung thư lưỡi?

Bác sỹ sẽ khám cho bạn. Họ có thể nhìn vào phần phía sau họng bằng cách sử dụng một chiếc gương nhỏ để đưa vào bên trong miệng. Họ cũng sẽ kiểm tra và phát hiện các hạch bạch huyết bị sưng ở vùng cổ.

Sinh thiết

Cách duy nhất để xác nhận chẩn đoán ung thư là lấy một lượng nhỏ mô (sinh thiết) từ vùng bất thường. Bác sỹ chuyên khoa sẽ kiểm tra phần mô này dưới kính hiển vi. Họ có thể xét nghiệm tế bào ung thư của bạn để phát hiện tình trạng nhiễm virus HPV.

Khám có gây mê

Người bệnh có thể được khám và sinh thiết khi gây mê toàn thân. Bác sĩ sẽ sử dung một loại ống chuyên dụng và camera, được gọi là ống nội soi, để nhìn vào bên trong họng của người bệnh.

Nội soi mũi họng

Người bệnh cũng có thể được nội soi mũi họng. Thông thường thủ thuật này được thực hiện tại khoa ngoại trú của bệnh viện. Trong khi làm thủ thuật này, bác sĩ sẽ nhìn được:

● Bên trong khoang miệng

● Phía sau lưỡi và họng

● Thanh quản

Bác sỹ sẽ đưa một ống mềm được gọi là ống nội soi mũi họng qua mũi của bạn. Ống nội soi có gắn camera và đèn soi ở đầu ống để có thể phát hiện bất kỳ vùng nào có tổn thương bất thường.

Thủ thuật này có thể hơi khó chịu một chút, vì vậy trước tiên bác sĩ có thể dùng thuốc tê dạng xịt để gây tê họng của người bệnh. Nhưng nếu được xịt thuốc gây tê, người bệnh không thể ăn uống được cho tới khi thuốc hết tác dụng, vì vậy người bệnh có thể lựa chọn không sử dụng thuốc tê. Nếu bác sỹ chuyên khoa phát hiện một vùng bất thường, họ sẽ lấy sinh thiết ở vùng đó. Sinh thiết thường được sắp xếp để làm vào một lần khám khác.

Người bệnh sẽ được làm một hoặc nhiều xét nghiệm sau:

● Chụp cộng hưởng từ

● Chụp cắt lớp vi tính

● Chụp PET-CT

● Xét nghiệm máu

● Khám nha khoa

● Siêu âm

Các giai đoạn của ung thư lưỡi

Giai đoạn của bệnh ung thư cho biết khối u có kích thước lớn như thế nào và đã di căn chưa. Điều này giúp bác sĩ quyết định xem người bệnh cần phương pháp điều trị gì.

Giai đoạn của bệnh ung thư phụ thuộc vào:

● Ung thư đã phát triển vào trong mô tại chỗ ở mức độ nào

● Ung thư đã di căn đến các tuyến bạch huyết lân cận chưa

● Ung thư đã di căn tới bộ phận khác của cơ thể chưa

Bác sĩ sử dụng các hệ thống đánh giá giai đoạn khác nhau. Hệ thống đánh giá giai đoạn được sử dụng phụ thuộc vào bệnh ung thư xuất phát từ đâu:

Ung thư lưỡi xuất phát từ hai phần ba trước của lưỡi ( lưỡi trong miệng) được đánh giá giai đoạn giống như ung thư vùng miệng.

Ung thư lưỡi xuất phát từ một phần ba sau của lưỡi (gốc lưỡi) được đánh giá giai đoạn giống như ung thư họng miệng.

Phương pháp điều trị ung thư lưỡi phụ thuộc vào:

● Giai đoạn bệnh ung thư

● Vị trí ung thư

● Toàn trạng

Các phương pháp điều trị ung thư lưỡi chính bao gồm phẫu thuật, xạ trị và hoá trị, kết hợp hoặc riêng lẻ từng phương pháp.

Phương pháp điều trị phụ thuộc vào kích thước khối u và tình trạng di căn (giai đoạn bệnh). Ngoài ra còn phụ thuộc vào phần nào của lưỡi bị ảnh hưởng.

Hai phần ba trước của lưỡi (lưỡi miệng) được điều trị giống như ung thư miệng.

Giai đoạn sớm

Ung thư giai đoạn sớm có nghĩa là kích thước khối u nhỏ hơn 4cm và nằm hoàn toàn trong lưỡi.

Phương pháp điều trị phổ biến nhất là phẫu thuật để cắt bỏ vùng bị tổn thương. Người bệnh cũng có thể được xạ trị sau phẫu thuật để cố gắng phòng ngừa ung thư tái phát. Phương pháp này được gọi là xạ trị bổ trợ.

Nhiều người bệnh mắc ung thư lưỡi giai đoạn sớm có thể được xạ trị trước. Điều này có thể vì người bệnh không đủ điều kiện về thể trạng để phẫu thuật.

Người bệnh cũng có thể được phẫu thuật để loại bỏ hạch bạch huyết ở vùng cổ. Việc này để kiểm tra xem bệnh ung thư đã di căn tới hạch bạch huyết chưa. Người bệnh có thể được sinh thiết hạch gác hoặc phẫu thuật loại bỏ hạch ung thư ở vùng cổ.

Ung thư tiến triển tại chỗ và ung thư giai đoạn tiến xa

Ung thư tiến triển tại chỗ nghĩa là kích thước khối u lớn hơn 4cm. Hoặc khi khối u đã phát triển ra ngoài lưỡi đến phần mô hoặc hạch bạch huyết lân cận. Giai đoạn tiến xa có nghĩa là ung thư đã di căn đến các bộ phận khác của cơ thể.

Người bệnh thường được kết hợp các phương pháp điều trị sau:

● Phẫu thuật loại bỏ tổn thương ung thư ở lưỡi và hạch bạch huyết ở cổ

● Phẫu thuật tái tạo lưỡi

● Xạ trị hậu phẫu

● Hoá trị

● Hoá xạ trị

● Điều trị đích và miễn dịch

Người bệnh cũng có thể được điều trị để kiểm soát các triệu chứng. Ví dụ như xạ trị để giúp kiểm soát đau.

Một phần ba sau của lưỡi (gốc lưỡi) được điều trị như ung thư họng miệng. Ung thư họng miệng khởi phát từ một phần của họng ngay phía sau miệng.

Giai đoạn sớm

Ung thư giai đoạn sớm nghĩa là kích thước khối u nhỏ hơn 4cm và nằm hoàn toàn bên trong vùng lưỡi.

Người bệnh có thể được điều trị bằng một trong hai phương pháp:

● Phẫu thuật loại bỏ tổn thương ung thư và những hạch bạch huyết vùng cổ

● Xạ trị vùng họng và cổ

Người bệnh có thể cần xạ trị hoặc hóa trị sau khi phẫu thuật nếu bác sỹ cho rằng ung thư có nguy cơ cao sẽ tái phát. Hóa xạ trị nghĩa là người bệnh được hóa trị và xạ trị đồng thời.

Ung thư tiến triển tại chỗ và giai đoạn tiến xa

Giai đoạn này khối u đã phát triển ra ngoài phần lưỡi và di căn đến phần mô hoặc hạch bạch huyết lân cận (tiến triển tại chỗ). Hoặc ung thư đã di căn đến các bộ phận khác của cơ thể (giai đoạn tiến xa).

Người bệnh có thể được điều trị bằng một trong những phương pháp sau:

● Hoá xạ trị vùng họng và cổ

● Phẫu thuật cắt bỏ một phần họng (bao gồm toàn bộ hoặc một phần của lưỡi) và một số hạch bạch huyết vùng cổ, kèm theo xạ trị hoặc hoá xạ trị

● Xạ trị đơn thuần

● Điều trị thuốc đích (cetuximab) kết hợp xạ trị  

Người bệnh có thể được xạ trị, hóa trị hoặc phẫu thuật để kiểm soát các triệu chứng của ung thư giai đoạn tiến xa.

Đối mặt với các phương pháp điều trị và các tác dụng phụ

Điều trị ung thư lưỡi có thể gây ra các vấn đề về giọng nói, và thay đổi trong ăn uống. Những thay đổi này có thể là vĩnh viễn đối với một số người. Người bệnh có thể có chuyên gia ngôn ngữ và giọng nói như một phần của nhóm chăm sóc. Những chuyên gia này sẽ giúp người bệnh khôi phục giọng nói của mình nhiều nhất có thể. Người bệnh nên trao đổi với bác sĩ hoặc điều dưỡng trước khi điều trị và hỏi bác sĩ và điều dưỡng về các ảnh hưởng và tác dụng phụ của điều trị.

Nguồn: Dịch từ Cancer Research UK

Đường dẫn: https://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/mouth-cancer/stages-types-grades/tongue-cancer

Biên dịch: CNhĐD. Nguyễn Thị Hồng Vân – Khoa Nội tiêu hoá theo yêu cầu – Bệnh viện Ung Bướu Hà Nội

Hiệu đính: ThS.BS. Nguyễn Thanh Hằng – Phòng HTQT & NCKH – Bệnh viện Ung Bướu Hà Nội