VIÊM GAN VI-RÚT CÓ GÂY UNG THƯ KHÔNG?

Câu trả lời là: Có. Viêm gan vi-rút B (HBV – Hepatitis B Virus) và viêm gan vi-rút C (HCV- Hepatitis C Virus) có thể gây bệnh ung thư gan và bệnh U lympho ác tính không Hodgkin (một loại ung thư của hệ tạo huyết)

Tại các nước khu vực Châu Âu, Bắc Mỹ, viêm gan vi-rút không phải bệnh phổ biến và không phải là nguyên nhân thường gặp gây ung thư (tại Anh, ung thư do viêm gan chiếm < 1% tổng số các ung thư). Việt Nam nằm trong khu vực có tỉ lệ lưu hành viêm gan vi-rút B cao và ung thư gan hiện nay vẫn là ung thư có số người mắc cao nhất cũng như tỉ lệ tử vong cao nhất trong các loại ung thư ở nước ta. Viêm gan vi-rút là gì?

HBV và HCV xâm nhập vào máu và gây tổn thương viêm tế bào gan. Phần lớn HBV khi xâm nhập vào cơ thể sẽ bị loại bỏ bởi hệ miễn dịch và thường không gây nguy hiểm. Tuy nhiên, trong một số trường hợp cơ thể không thể loại bỏ được HBV và gây hại với sức khỏe. Với HCV, trên 3/4 số người nhiễm HCV không thể tự loại bỏ được vi-rút ra khỏi cơ thể và trở thành người mang vi-rút suốt đời.

Viêm gan vi-rut gây ung thư như thế nào?

Vi-rút có thể gây ung thư do làm tổn thương DNA bên trong tế bào. DNA là những cấu trúc nằm bên trong tế bào, giúp tế bào phân chia và tăng trưởng, do vậy khi DNA bị tổn thương có thể làm thay đổi chức năng bình thường của tế bào. Vi-rút cũng có thể gây viêm gan, từ đó gây cản trở hoạt động của tế bào gan.

Cơ chế chính xác của bệnh viêm gan gây ung thư hiện nay vẫn chưa rõ. Vi-rút có thể gây tổn thương tế bào theo nhiều cách khác nhau và những tổn thương này có thể dẫn tới ung thư. Những tổn thương có thể khác nhau tùy theo loại viêm gan.

Viêm gan vi-rút có thể gây ra những loại ung thư nào?

Khi bị nhiễm trong một thời gian dài, HBV và HCV có thể gây ung thư gan và u lympho ác tính không Hodgkin (một loại ung thư của hệ tạo huyết)

Tại Anh, nguy cơ gây ung thư gan cao hơn khoảng 20 lần ở người nhiễm HBV và/hoặc HCV. Tuy nhiên, vi-rút viêm gan chỉ gây ra khoảng 600 ca ung thư ở Anh mỗi năm, chiếm khoảng < 1% tổng số ca ung thư. Tại Việt Nam, ung thư gan là bệnh phổ biến nhất trong các loại ung thư và viêm gan vi-rút là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư gan.

Có nhiều cách để làm giảm nguy cơ ung thư gan, ví dụ như: ngừng hút thuốc, kiểm soát cân nặng và giảm uống rượu bia. 

Bệnh viêm gan vi-rút lây truyền như thế nào?

Bạn có thể nhiễm HBV, HCV khi tiếp xúc với máu hoặc dịch cơ thể của người mang vi-rút.

Viêm gan vi-rút là bệnh mang tính toàn cầu nhưng phân bố không đều giữa các khu vực. Anh và các nước Châu Âu, Bắc Mỹ có số người mắc viêm gan vi-rút thấp, trong khi đó tại nhiều nước Châu Á, trong đó có Việt Nam, có tỉ lệ mắc viêm gan vi-rút trong cộng đồng cao. Một vài nhóm đối tượng có nguy cơ nhiễm viêm gan vi-rút cao hơn những người khác, bao gồm: nhân viên y tế như điều dưỡng viên, đồng tính nam, người thân trong gia đình có người nhiễm, người tiêm chích ma túy.

Nhận máu của người hiến có mang vi-rút cũng có thể bị viêm gan. Hiện nay, tất cả những người tham gia hiến máu đều được yêu cầu thực hiện xét nghiệm viêm gan nên nguy cơ lây truyền qua đường máu là không cao.

Để tránh nhiễm vi-rút viêm gan, bạn cần tránh tiếp xúc với máu của người khác, bao gồm: không sử dụng chung bơm kim tiêm, dao cạo và bàn chải đánh răng. Ngoài ra, bạn nên tránh xăm hình hoặc đeo khuyên, không khám và điều trị bệnh răng miệng ở những cơ sở không đảm bảo vô khuẩn. Thực hiện tình dục an toàn, nên sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục.

Có loại vắc-xin nào giúp phòng viêm gan vi-rút không?

Vắc-xin phòng viêm gan vi-rút B được khuyến cáo tiêm cho những người có dự định du lịch hoặc làm việc ở những nước có tỉ lệ lưu hành viêm gan B cao. Tại Việt Nam, vắc-xin phòng viêm gan vi-rút B được đưa vào chương trình tiêm chủng mở rộng cho trẻ ngay sau khi sinh. Người trưởng thành chưa nhiễm viêm gan cũng được khuyến cáo tiêm vắc-xin phòng viêm gan vi-rút B, đặc biệt là người có nguy cơ cao. Nếu bạn chưa rõ về tình trạng nhiễm vi-rút của mình và cần tư vấn về tiêm vắc-xin, bạn nên liên hệ với cơ sở y tế để được trợ giúp. Hiện tại chưa có vắc-xin phòng viêm gan vi-rút C.

Nguồn: Cancer Research UK. https://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/causes-of-cancer/infections-eg-hpv-and-cancer/does-hepatitis-cause-cancer#Isthereavaccinationagainsthepatitis0

Biên dịch: ThS.BS. Lê Công Định – Khoa Nội Tiêu hóa Theo yêu cầu

Hiệu đính: ThS.BS. Nguyễn Thanh Hằng – Phòng Hợp tác quốc tế và Nghiên cứu khoa học