BỆNH NHÂN UNG THƯ GAN CẦN BIẾT

Ung thư gan là ung thư hình thành từ trong gan, khi các tế bào trong gan bắt đầu phát triển mất kiểm soát và lấn át các tế bào lành khiến cơ thể hoạt động không bình thường. Gan sản xuất mật giúp cơ thể tiêu hóa thức ăn. Gan cũng có vai trò như một “nhà máy lọc máu” và giúp tạo cục máu đông khi bạn bị thương.

Tế bào ung thư gan có thể lan đến các bộ phận khác của cơ thể, được gọi là di căn. Nhưng ngay cả khi ung thư gan lan tràn đến xương, nó vẫn được gọi và điều trị như ung thư gan, không phải ung thư xương.

Gan và ung thư gan

(https://newsnetwork.mayoclinic.org/discussion/mayo-clinic-q-and-a-treatment-for-liver-cancer/)

Người bệnh nên đề nghị bác sĩ chỉ vị trí ung thư gan của mình trên hình này

Các loại ung thư gan

Ung thư gan nguyên phát

Ung thư khởi phát từ trong gan được gọi là ung thư gan nguyên phát. Có nhiều loại ung thư gan, một số rất hiếm gặp. Bác sĩ có thể giải thích kỹ hơn cho người bệnh về loại ung thư họ mắc phải.

Loại ung thư gan thường gặp nhất được gọi là ung thư biểu mô tế bào gan, phát triển từ các tế bào cấu tạo nên gan

Một số loại ung thư gan hiếm gặp là:

· U mạch máu ác tính

· U nội mô mạch máu ác tính

Những ung thư này hình thành từ các tế bào ở lớp lót thành mạch máu của gan và thường phát triển rất nhanh.

Ung thư gan thứ phát

Phần lớn các trường hợp ung thư được phát hiện ở gan thường không khởi phát tại gan mà là ung thư lan tràn đến gan (di căn) từ một vị trí khác trong cơ thể. Đây được gọi là ung thư gan thứ phát. Do đó ung thư hình thành từ phổi và lan tràn đến gan được gọi là ung thư phổi di căn gan, không phải ung thư gan và được điều trị như ung thư phổi.

Bác sĩ chẩn đoán ung thư gan như thế nào

Ung thư gan thường không gây nên dấu hiệu và triệu chứng cho đến khi khối u phát triển lớn và lan rộng. Một số triệu chứng của ung thư gan là sụt cân không rõ nguyên nhân, chán ăn, cảm giác đầy bụng sau ăn, đau bụng, chướng bụng, ngứa ngáy, vàng da. Bác sĩ sẽ hỏi một số câu hỏi về tình trạng sức khỏe của bệnh nhân và tiến hành khám lâm sàng.

Các triệu chứng phổ biến của ung thư gan

(https://livercaremumbai.com/services/liver-cancer-treatment-in-mumbai/)

Các xét nghiệm có thể làm

Nếu có các dấu hiệu hướng đến ung thư gan, bác sĩ sẽ chỉ định thêm các xét nghiệm. Dưới dây là một số xét nghiệm bệnh nhân có thể cần

Siêu âm: Xét nghiệm này thường được sử dụng đầu tiên để kiểm tra gan.

Chụp CT hoặc CAT sử dụng tia X để ghi lại hình ảnh bên trong cơ thể. Điều này có thể hiển thị kích thước, hình dạng và vị trí của các khối u trong và xung quanh gan.

Chụp cộng hưởng từ có thể giúp khẳng định khối u trong gan là ung thư hay không, cũng có thể được dùng để quan sát các mạch máu trong và quanh gan, phát hiện những cơ quan mà ung thư lan đến.

Xét nghiệm máu có thể kiểm tra được một protein được gọi là AFP (alpha-fetoprotein). AFP thường tăng rất cao nếu bệnh nhân mắc ung thư gan. Các xét nghiệm máu khác có thể đánh giá được chức năng hiện tại của gan.

Sinh thiết gan: Khi sinh thiết, bác sĩ sẽ lấy ra một mảnh nhỏ của mô ở vị trí nghi ngờ ác tính để kiểm tra xem có ung thư hay không. Sinh thiết có thể được thực hiện bằng nhiều cách. Người bệnh nên hỏi bác sĩ để biết mình có thể được sinh thiết bằng phương pháp nào, mỗi loại đều có ưu và nhược điểm riêng. Lựa chọn phương pháp nào phụ thuộc vào từng người bệnh cụ thể.

Đôi khi chụp cộng hưởng từ và CT có thể khẳng định ung thư gan một cách rõ ràng mà không cần đến sinh thiết.

Đánh giá mức độ nghiêm trọng của ung thư gan

Nếu người bệnh mắc ung thư gan, bác sĩ sẽ cần tìm hiểu bệnh đã lan rộng đến đâu, được gọi là chẩn đoán giai đoạn. Giai đoạn bệnh mô tả sự phát triển và lan tràn của ung thư ở gan, cũng như xâm lấn đến các cơ quan lân cận hay di căn xa. Bác sĩ sẽ chẩn đoán giai đoạn của bệnh nhân để quyết định phương pháp điều trị phù hợp nhất.

Xác định giai đoạn ung thư gan

Ung thư có thể được chẩn đoán ở giai đoạn 1, 2, 3 hoặc 4. Con số càng nhỏ, ung thư càng ít lan rộng. Giai đoạn 4 nghĩa là ung thư đã lan tràn ra ngoài gan.

Phân giai đoạn ung thư gan

(https://stemcellthailand.org/oncology/liver-cancer-treatment/)

Bác sĩ có thể phân loại ung thư gan đơn giản hơn, dựa trên khả năng có thể cắt bỏ hoàn toàn hay không. Có khả năng phẫu thuật được hiểu là có thể loại bỏ bằng phẫu thuật.

Các phương pháp điều trị ung thư gan

Có nhiều phương pháp điều trị ung thư gan, những phương pháp chính bao gồm:

• Phẫu thuật
• Phá huỷ khối u tại chỗ
• Nút mạch
• Xạ trị
• Liệu pháp miễn dịch
• Liệu pháp nhắm trúng đích
• Hoá trị

Bác sĩ thường phối hợp nhiều phương pháp điều trị.

Kế hoạch điều trị tốt nhất cho bệnh nhân sẽ phụ thuộc vào:

• Giai đoạn bệnh
• Chức năng gan của bệnh nhân
• Hiệu quả của mỗi phương pháp điều trị
• Tuổi bệnh nhân
• Các vấn đề sức khoẻ khác kèm theo
• Cảm nhận của người bệnh về điều trị và các tác dụng phụ khi điều trị

Phẫu thuật ung thư gan

Phẫu thuật là phương pháp duy nhất để chữa khỏi ung gan. Phẫu thuật có thể tiến hành để cắt một phần gan cùng với khối u hoặc thực hiện ghép gan. Bệnh nhân nên trao đổi với bác sĩ để biết về cách thức phẫu thuật và kết quả mong đợi sau phẫu thuật.

Biến chứng của phẫu thuật: Tất cả các cuộc phẫu thuật đều có nguy cơ và tai biến. Hãy trao đổi kỹ với bác sĩ để biết những điều có thể xảy ra trong và sau phẫu thuật. Người bệnh cần cho bác sĩ biết những bệnh lý kèm theo mà họ đã có từ trước. Các bác sĩ điều trị có nghĩa vụ hỗ trợ người bệnh giải quyết bất kì vấn đề nào xảy đến.

Phá huỷ khối u tại chỗ

Là phương pháp điều trị tiêu diệt các khối u gan nhỏ mà không cần phẫu thuật. Có một số phương pháp phá huỷ khối như như đốt khối u bằng sóng cao tần hoặc vi sóng, áp lạnh, hoặc tiêu diệt khối u bằng tiêm cồn tuyệt đối. Người bệnh nên trao đổi với bác sĩ về kế hoạch điều trị và những kết quả mong đợi.

Đốt sóng cao tần ung thư gan

(https://southfloridasurgicaloncology.com/liver-tumor-ablation/)

Nút mạch điều trị ung thư gan

Một số bệnh nhân có khối u không có khả năng phẫu thuật có thể điều trị bằng nút mạch. Nút mạch cũng được áp dụng cho những khối u có kích thước quá lớn không thể điều trị bằng phá huỷ u tại chỗ. Nút mạch cũng có thể kết hợp với đốt sóng cao tần. Một số hoá chất sẽ được tiêm vào khối u hoặc mạch máu lân cận, nhằm cố gắng ngăn chặn hoặc giảm nguồn cung cấp máu đến khối u, làm cho các tế bào ung thư chết.

Nút mạch điều trị ung thư gan

(https://www.cancercouncil.com.au/liver-cancer/treatment/tace/)

Có nhiều kỹ thuật nút mạch khác nhau: nút động mạch, nút mạch hoá chất và nút mạch xạ trị. Tuy nhiên, phương pháp này có thể không phải là sự lựa chọn tốt cho những bệnh nhân có các bệnh lý gan bị huỷ hoại như viêm gan hoặc xơ gan.

Tác dụng không mong muốn của nút mạch: Các tác dụng phụ có thể gặp của nút mạch bao gồm đau bụng, sốt, nôn, viêm gan, viêm túi mật và huyết khối trong mạch máu chính của gan. Những biến chứng nghiêm trọng thường không phổ biến nhưng có thể xảy ra.

Xạ trị

Xạ trị là phương pháp sử dụng tia X năng lượng cao để tiêu diệt tế bào ung thư. Có nhiều phương pháp xạ trị khác nhau, một trong số đó là xạ trị ngoài, có thể nhắm vào gan từ máy xạ bên ngoài cơ thể.

Một phương pháp khác sử dụng xạ trị kết hợp với nút mạch (gọi là nút mạch xạ trị). Phương pháp này sử dụng kim tiêm để đưa hạt vi cầu gắn chất phóng xạ vào động mạch gan, do đó nguồn xạ ở rất gần với khối u.

Tác dụng không mong muốn của xạ trị: Tác dụng phụ phụ thuộc vào phương pháp xạ trị mà bác sĩ sử dụng, thường gặp nhất là các biến đổi trên da và mệt mỏi. Phần lớn các tác dụng phụ sẽ giảm dần sau khi kết thúc điều trị. Một số tác dụng phụ có thể tồn tại lâu hơn.

Hoá trị

Hóa trị là phương pháp sử dụng các thuốc hóa chất để tiêu diệt tế bào ung thư. Thuốc hóa chất có thể được truyền qua tĩnh mạch vào máu và đi khắp cơ thể. Hóa trị được điều trị theo chu kỳ, giữa các chu kỳ bệnh nhân sẽ có một khoảng nghỉ. Hoá trị có thể được sử dụng để điều trị ung thư gan, nhưng không hiệu quả bằng các phương pháp điều trị khác.

Phương pháp nút mạch sử dụng hoá trị được gọi là nút mạch hoá chất. Các hạt nhỏ mang hoá chất được đưa vào động mạch để ngăn chặn máu tới khối u và đưa hoá chất tiếp cận gần hơn với khối u.

Tác dụng không mong muốn của hoá trị: Hoá trị có thể làm cho bệnh nhân cảm thấy mệt mỏi, đau bụng và có thể gây rụng tóc, nhưng các triệu chứng này thường sẽ hết sau khi kết thúc điều trị. Có nhiều cách để giải quyết phần lớn các tác dụng phụ của hóa trị.

Liệu pháp nhắm trúng đích điều trị ung thư gan

Liệu pháp nhắm trúng đích sử dụng các thuốc, khác với hoá trị, để điều trị một số loại ung thư gan. Nhóm thuốc này chủ yếu ảnh hưởng đến các tế bào ung thư và không ảnh hưởng đến các tế bào lành trong cơ thể, chúng có thể hiệu quả khi các phương pháp khác thất bại. Thuốc thường dùng ở dạng viên và bệnh nhân có thể điều trị tại nhà. Những thuốc này có tác dụng phụ khác với hóa trị.

Liệu pháp miễn dịch

Liệu pháp miễn dịch là phương pháp điều trị giúp tăng cường hệ thống miễn dịch của cơ thể để tìm và tiêu diệt tế bào ung thư. Loại thuốc miễn dịch sử dụng để điều trị ung thư gan sẽ được truyền qua đường tĩnh mạch.

Tác dụng không mong muốn của liệu pháp miễn dịch: Thuốc miễn dịch có thể khiến người bệnh cảm thấy mệt mỏi, đau bụng hoặc sốt, gai rét và phát ban. Phần lớn các triệu chứng sẽ hết sau khi kết thúc điều trị, một số có thể trở nên trầm trọng hơn. Người bệnh  nên trao đổi với bác sĩ điều trị để biết những triệu chứng có thể xảy ra.

Thử nghiệm lâm sàng

Thử nghiệm lâm sàng là nghiên cứu được thực hiện nhằm đánh giá tác dụng của một loại thuốc mới hoặc một phương pháp điều trị mới trên người bệnh. Các nhà nghiên cứu sẽ so sánh xem phương pháp điều trị mới có hiệu quả hơn so với điều trị tiêu chuẩn hay không

Trong trường hợp bệnh nhân muốn tìm hiểu thêm về các thử nghiệm lâm sàng phù hợp với mình, hãy tham khảo ý kiến của các bác sĩ về các thử nghiệm lâm sàng đang được tiến hành tại bệnh viện. Nếu có một thử nghiệm lâm sàng nào đó đang được tiến hành trên bệnh ung thư bệnh nhân đang mắc, việc tham gia sẽ phụ thuộc vào quyết định của người bệnh. Nếu người bệnh  đăng ký tham giả thử nghiệm lâm sàng, họ có thể ngừng bất cứ lúc nào.

Các phương pháp điều trị “không chính thống”

Khi được chẩn đoán mắc bệnh ung thư, bệnh nhân có thể nghe nói tới những phương pháp không chính thống để điều trị bệnh cũng như giảm triệu chứng. Các phương pháp đó có thể là vitamin, thuốc thảo dược, chế độ ăn đặc biệt và những phương pháp khác. Người bệnh có thể muốn tìm hiểu về các phương pháp này.

Một số phương pháp đã được biết là có tác dụng hỗ trợ, nhưng phần lớn chưa được kiểm chứng. Một số không đem lại lợi ích cho người bệnh, thậm chí còn gây hại . Người bệnh nhân nên trao đổi với bác sĩ điều trị về tất cả các phương pháp họ có ý định sử dụng, kể cả vitamin, ăn kiêng hay bất kỳ thứ gì khác.

Điều gì xảy ra sau điều trị?

Bệnh nhân sẽ cần đến gặp các bác sĩ ung thư để được tiến hành khám định kỳ trong nhiều năm sau khi đã kết thúc điều trị. Hãy đi tái khám định kỳ đầy đủ. Bác sĩ sẽ hỏi bệnh nhân các triệu chứng, khám lâm sàng, xét nghiệm máu và một số xét nghiệm khác kiểm tra xem ung thư có tái phát hay không. Trong thời gian đầu, bệnh nhân cần khám định kỳ mỗi 3 đến 6 tháng trong 2 năm đầu, sau đó tái khám mỗi 6 đến 12 tháng. Nếu không phát hiện tổn thương ung thư thì số lần tái khám sẽ giảm dần.

Một số phương pháp điều trị không thể chữa khỏi bệnh ung thư. Người bệnh có thể cần được điều trị và chăm sóc liên tục. Định kỳ bác sĩ sẽ làm xét nghiệm để đánh giá kết quả điều trị.

Nguồn: Dịch từ www.cancer.org Hiệp hội Ung thư Hoa kỳ

Đường dẫn:  https://www.cancer.org/cancer/liver-cancer/if-you-have-liver-cancer.html

Biên dịch: ThS.BSNT. Nguyễn Quốc Hùng, Khoa Nội 2, Bệnh viện Ung Bướu Hà Nội

Hiệu đính: ThS.BS. Nguyễn Thanh Hằng, Phòng HTQT-NCKH