CÙNG NGƯỜI BỆNH UNG THƯ ĐỐI MẶT VỚI GIAI ĐOẠN CUỐI

Một số người bệnh ung thư không còn đáp ứng với điều trị và phải đối mặt với thực tế là không lâu nữa họ sẽ qua đời. Điều này thật đáng sợ cho người bệnh và những người thân của họ. Người thân của bạn có thể bị đau đớn, có thể nằm liệt giường hoặc chỉ đi được vài bước, hoặc có thể bị lẫn. Chứng kiến người thân của mình trải qua quá trình suy sụp này là điều rất khó khăn.

Ở bên người bệnh

Dù có khó khăn đến đâu, việc bạn ở bên người bệnh ung thư trong giai đoạn này cũng rất quan trọng. Họ có thể cảm thấy cô đơn ngay cả khi đang ở giữa nhiều người. Điều này có thể do những người bên cạnh khi đó không thực sự thấu hiểu và cảm nhận được những gì đang xảy ra với người bệnh. Chỉ cần ở gần bên người bệnh, lắng nghe họ với nụ cười trìu mến hay một cái nắm tay nhẹ nhàng là bạn đã cho họ cảm giác bạn luôn bên cạnh họ, cùng với họ. Để làm được điều này, bạn cũng cần có dũng khí và thật nhiều nghị lực.

Đôi khi người bệnh ung thư giai đoạn cuối sẽ tự tách mình ra xa khỏi mọi người và không muốn tiếp xúc khi họ cảm thấy cái chết đã gần kề. Điều này là tự nhiên và là một trong những cách để họ ngắt kết nối với thực tại. Điều tốt nhất người thân có thể làm cho người bệnh vào lúc này là tôn trọng cảm xúc và ý muốn của người bệnh, trong tâm thế kiên nhẫn và sẵn sàng giúp đỡ. Hãy cố gắng đừng để bụng hoặc cảm thấy tổn thương khi người bệnh tránh mặt bạn hoặc đẩy bạn ra xa. Cứ coi như điều đó chẳng là gì đối với bạn.

Nói về cái chết và sự hấp hối

Nhiều người lo lắng không biết sẽ nói gì khi gặp một người muốn nói chuyện về cái chết. Nhưng đây là một chủ đề thường thấy khi phải đối mặt với căn bệnh ung thư. Một số người bệnh ung thư muốn biết sẽ có những điều gì xảy ra khi hấp hối. Một số người bệnh muốn đảm bảo rằng những di nguyện của họ được thực hiện sau khi họ qua đời. Ví dụ họ muốn chắc chắn rằng họ sẽ không bị sử dụng can thiệp máy móc để duy trì sự sống. Một số người muốn biết họ sẽ chết như thế nào, và hỏi “Chuyện gì sẽ xảy ra khi tôi thực sự sắp chết?”. Để có câu trả lời cho những câu hỏi và những mối quan tâm này, hãy tìm sự giúp đỡ từ các chuyên gia về chăm sóc người bệnh nan y và giai đoạn cuối. Nếu bạn không biết câu trả lời cho những câu hỏi cụ thể, bạn có thể nói: “Tôi không biết, nhưng chúng ta có thể hỏi một số người có thể trả lời những câu hỏi đó”. Các chuyên gia có thể hướng dẫn bạn và người thân bị ung thư giai đoạn cuối làm thủ tục viết Ý nguyện từ chối duy trì sự sống bằng máy móc nếu tình trạng quá nặng (living wills), cũng như giải thích những điều có thể xảy ra khi cận kề cái chết.

Những nhân viên y tế chăm sóc người bệnh giai đoạn cuối đã quen với việc trả lời những câu hỏi này, và họ có kỹ năng thực hiện một cách quan tâm và chu đáo. Dịch vụ chăm sóc giảm nhẹ vào giai đoạn cuối mang đến sự hỗ trợ tận tình và chuyên nghiệp cho người bệnh cả ở bệnh viện và tại nhà.

Người thân bị ung thư giai đoạn cuối có thể hỏi bạn “Tại sao điều này lại xảy ra với tôi?”. Thật khó khăn khi nghe câu hỏi này bởi không bao giờ có câu trả lời. Và bạn thấy tim mình thắt lại khi cảm nhận nỗi đau của người bệnh ẩn chứa trong những câu hỏi như vậy. Trong hầu hết các trường hợp, câu trả lời đơn giản là “Tôi không biết”. Điều tốt nhất bạn có thể làm là nắm lấy tay người bệnh và hãy để họ khóc hoặc nói về những nỗi buồn và cả những sự hối tiếc của họ. Để người bệnh làm điều này chính là sự giúp đỡ thực sự, bởi lẽ rất nhiều người lảng tránh chủ đề về chết chóc và sẽ không cho phép bản thân chia sẻ nỗi đau này với người bệnh.

Một số người khi biết mình sắp qua đời sẽ cảm thấy cần phải sám hối. Họ có thể muốn nói ra những điều họ đã làm khiến họ không mấy tự hào hoặc làm họ thấy hối hận. Có thể họ muốn xin lỗi vì những điều đó. Có thể họ muốn cho bạn một vài lời khuyên về những bài học cuộc sống mà họ đã học được hoặc những hướng dẫn về những điều họ muốn bạn và gia đình, người thân làm cho họ sau này. Lắng nghe một cách tôn trọng và, tất nhiên, sẵn sàng tha thứ với một thái độ yêu thương, là tất cả những gì bạn cần làm cho người bệnh. Không có bất kỳ một từ ngữ nào có thể làm nên điều kỳ diệu cho những người sắp qua đời, nhưng thường thì sự hiện diện của bạn là tất cả những gì họ cần, và trái tim rộng mở bao dung của bạn chính là điều vô giá.

QUAN TÂM TỚI GIA ĐÌNH VÀ NHỮNG NGƯỜI CHĂM SÓC CHO NGƯỜI BỆNH UNG THƯ

Không chỉ người bệnh ung thư không nên dành tất cả thời gian của họ chỉ để nghĩ về bệnh tật, mà ngay cả những thành viên trong gia đình cũng như bạn bè họ cũng không nên dành hết thời gian chỉ để nghĩ về điều đó hoặc để ở bên cạnh người bệnh. Những người chăm sóc cho người bệnh cũng cần được giải tỏa và nghỉ ngơi để duy trì tinh thần và thể chất phù hợp để có thể tiếp tục chăm sóc giúp đỡ nguời bệnh ung thư.

Nếu bạn là người chăm sóc chính/chủ yếu của người bệnh, hãy lên kế hoạch cho bản thân mình. Hãy đề nghị những người bạn hoặc những thành viên khác trong gia đình giúp đỡ. Nói với họ chính xác những gì bạn cần họ giúp. Nhiều khi họ cũng đang chờ bạn đề nghị để được giúp đỡ bạn.

Nếu bạn không phải là người chăm sóc chính của người bệnh ung thư, hãy quan tâm tới người chăm sóc chính. Những người chăm sóc chính thường tập trung phần lớn sức lực và thời gian của họ cho người bệnh ung thư và họ có thể không có thời gian để chăm sóc cho bản thân họ. Nếu có thể, bạn hãy đề nghị được giúp họ, để họ có được thời gian nghỉ ngơi mà họ thực sự rất cần. Chỉ một vài giờ nghỉ ngơi cũng đã là rất giá trị với những người đang phải chăm sóc người thân bị ung thư. Nếu bạn không thể giúp họ bằng cách đó thì những người chăm sóc cũng sẽ rất mừng khi có người hỏi thăm họ. Bạn có thể hỏi về cảm xúc của họ. Họ có thể rất cô đơn và áp lực khi là người chăm sóc chính cho người bệnh ung thư. Mọi người thường quá lo lắng cho người bệnh ung thư mà dễ dàng bỏ quên những người chăm sóc cho người bệnh.

Những người chăm sóc cho người bệnh ung thư thường ít được quan tâm. Hãy hỏi thăm và bày tỏ sự quan tâm với họ. Những người chăm sóc cũng rất cần nhận được sự hỗ trợ và động viên.

Nguồn: Hiệp hội Ung thư Hoa kỳ  ww.cancer.org

Đường dẫn:

https://www.cancer.org/treatment/caregivers/listen-with-your-heart/concern-for-family-and-caregivers.html

https://www.cancer.org/treatment/caregivers/listen-with-your-heart/facing-the-final-stage-of-life.html

Truy cập ngày 27/7/2020

Biên dịch: Điều dưỡng Nguyễn Thị Thanh Thủy – Đơn nguyên Nội theo yêu cầu 3, Bệnh viện Ung Bướu Hà Nội

Hiệu đính: Ths.BS. Nguyễn Thanh Hằng – ĐV HTQT-NCKH